< PreviousLourens: ’Waterlinzen zijn heel bijzonder. Het is namelijk een van de snelst groeiende plantjes ter wereld. Onder ideale omstandigheden verdubbelen waterlinzen zichzelf binnen twee dagen, ook in Nederland. Het zijn sterke plantjes en relatief ongevoelig voor ziektes. Waterlinzen zijn aquatische plantjes, wat betekent dat ze in het water groeien. En last but not least; waterlinzen bestaan voor ongeveer 40% uit plantaardige eiwitten die uitermate geschikt zijn als ingrediënt voor menselijke en dierlijke voeding, maar eventueel ook voor technische toe-passingen.’AQUATIC BIOMASS COMPANY’ABC staat voor Aquatic Biomass Company. We onderzoeken of en hoe we de eiwitten uit waterlinzen op een voedselveilige manier kunnen onttrekken om deze te kunnen verwerken in menselijke voeding. Want met de sterk groeiende wereld-populatie en het tekort aan landbouwgrond voor de productie van veevoer, moet er snel een andere oplossing voor de eiwit-voorziening gevonden worden. Eiwitten uit waterlinzen kunnen bijdragen aan deze oplossing. Sinds de oprichting van ABC Kroos in 2013 is het ons gelukt om in ons bedrijf in Groenlo een machine te ontwikkelen waarmee we op laboratoriumschaal de eiwitten uit waterlinzen kunnen winnen. De waterlinzen voor dit onder-zoek zijn geteeld door Landgoed Het Lankheet, ook één van de Waardemakers.’5 KILO EIWITTEN UIT 200 KILO EENDENKROOS’Momenteel kunnen we per uur zo’n 200 kilo waterlinzen verwerken tot droge eiwitstof. Net als bijvoorbeeld melk bestaan waterlinzen voor meer dan 90 procent uit water. De overige 10 procent (droge stof) bevat het eiwit en vezel. Halen we ook die vezel eruit, dan houden we ongeveer 5 kilo aan groene eiwitpoeder over. In vergelijking met soja levert de teelt van waterlinzen per vierkante meter tien keer meer eiwitten op. Op dit moment worden waterlinzen in Nederland alleen nog in een aantal proefbassins geteeld. Dat betekent dat de komende jaren de waterlinzensteelt opgeschaald moet worden om toepassingen in de voedingsindustrie te krijgen. Ook zal, voordat eiwitten uit waterlinzen toegepast mogen worden in de voedingsindustrie, de Europese wetgeving moeten worden aangepast. Samen met een aantal andere partijen uit de markt zijn we druk bezig met de toelatingsprocedure voor waterlinzen, de zogenoemde ”novel food autorisatie”.’200 kilo eendenkroos =5 kilo eiwitten!’Tijdens een wandeling op Het Lankheet in Haaksbergen ben ik ingegaan op de uitdaging van Maurice Beijk van Uzin Utz. Hij vroeg of ABC Kroos samen met hem wilde kijken naar mogelijke technische toepassingen van eiwitten uit waterlinzen. Bijvoorbeeld bij de productie van hun vloerlijmen. Samen zijn we in 2017 een testfase gestart. Innovatie gaat met horten en stoten: ons gezamenlijke experiment heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd, maar we zijn wel weer een stuk wijzer geworden. Bovendien zijn we dankzij het Waardemakersnetwerk in contact gekomen met The Green East.’ De waarde van het Waardemakersnetwerk1 kilo eiwitpoeder=25 vegaburgers5 hectare teelt= 30.000 kilo eiwitpoeder30.000 kilo eiwitpoeder= 750.000 vegaburgers!61Waterlinzen = eendenkroos’WATERLINZEN BESTAAN VOOR ONGEVEER 40% UIT PLANTAARDIGE EIWITTEN DIE UITERMATE GESCHIKT ZIJN ALS INGREDIËNT VOOR MENSELIJKE EN DIERLIJKE VOEDING, MAAR EVENTUEEL OOK VOOR TECHNISCHE TOEPASSINGEN’6363SAMENWERKING MET THE GREEN EAST’De voedselveilige teelt van waterlinzen heeft echt een boost gekregen door onze samenwerking met The Green East. Op hun locatie in Raalte kunnen we in een kas ervaring opdoen met de continue voedselveilige kweek van waterlinzen. In de raffinage die twee deuren verderop wordt gebouwd, gaan we werken aan een industriële machine om eiwitten uit waterlinzen te extraheren. En we realiseren samen met The Green East een nursery waar we de startmaterialen gaan ontwikkelen waarmee agrariërs hun eigen waterlinzenteelt kunnen opstarten. Misschien kunnen we wel waterlinzen telen in stallen van bedrijven die voor de gangbare bedrijfsvoering te klein zijn. Voor veehouders met minder dan 60 koeien zou dit in de toekomst misschien een alternatief zijn. Het helpt natuurlijk als we hen op The Green East kunnen overtuigen door resultaat te laten zien.’750.000 VEGABURGERS IN 2020’Maar zover is het nog niet. Ik verwacht dat we in 2019 de kweek van waterlinzen in de labsituatie van The Green East kunnen optimaliseren. Het jaar daarop, in 2020, willen we de eerste vijf hectare voedselveilige waterlinzen telen. We zijn hard op zoek naar agrariërs die daarin geïnteresseerd zijn. Vijf hectare teelt zou ongeveer 30.000 kilo eiwitstof kunnen opleveren. Dat is op wereldschaal natuurlijk twee keer niks, maar in termen van vegaburgers best aanzienlijk. In één vegaburger zit 20 procent eiwitten. Per kilo eiwitpoeder is dat dus 25 vegaburgers. 30.000 kilo eiwitpoeder is dus genoeg voor 750.000 vegaburgers!’’Innovatie gaat met horten en stoten: ons gezamenlijke experiment heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd, maar we zijn wel weer een stuk wijzer geworden’’Misschien kunnen we wel waterlinzen telen in stallen... ...van bedrijven die voor de gangbare bedrijfsvoering te klein zijn!’EN NOU GAAN WE DOOR!’ABC Kroos en The Green East willen de teelt en verwerking van waterlinzen opschalen. Voor de verwerking wordt een proeffabriek gebouwd en voor de teelt wordt er naar een business case toe gewerkt, zodat vervolgens agrariërs in kunnen stappen. Zo draagt The Green East bij aan de transitie van de agrarische sector. Daarom ben ik heel blij dat een ondernemer als André Jansen van de Maan Group (pagina’s 68-75) in de transitie naar een biobased economy gelooft en investeert in het ontwik kelen van de techniek door ABC Kroos. André ziet wat er nodig is om de schaalsprong te maken naar eiwitten uit waterlinzen als een niet meer weg te denken ingrediënt in de voedingsindustrie. Daar blijft het niet bij: wie weet vinden we in de nabije toekomst alsnog een technische toepassing voor plantaardige eiwitten.’’Waar het mij om gaat, is dat we de toegevoegde waarde van eiwitten uit waterlinzen op zoveel mogelijk manieren benutten. Mensen vragen me altijd of een innovatie niet sneller kan. Helaas luidt het antwoord bijna altijd ”nee”. Een systeeminnovatie kost nou eenmaal tijd. Maar doordat we vanuit het Waardemakers-netwerk een koppeling konden leggen met The Green East, wordt het proces wel versneld. We moeten met z’n allen namelijk niet theoretiseren, maar juist doen! Dan helpt het als je partijen vindt die een bijdrage kunnen en willen leveren.’ KIJK VOOR MEER INFORMATIE OVER ABC KROOS OP WWW.ABC-KROOS.NL. WILT U IN CONTACT KOMEN MET LOURENS ZWART? DAN KUNT U HEM MAILEN VIA LZ@ABC-KROOS.COM.en: ons gezamenlijke experiment opgeleverd, maar we zijn en’65SAMENWERKING VERSNELT HET INNOVATIEPROCES MARK MIERASOp het businessevent KOP500 lichtte hij toe dat, om samen te innoveren, er een andere mindset nodig is; die van intrinsieke motivatie, eigenaarschap en spelgedrag, creativiteit en durf.Mark Mieras is als wetenschapsjournalist gespecialiseerd in hersenonderzoek. Hij is auteur van onder andere de bestsellers Ben ik dat? en Liefde. Zijn werk richt zich op de zachte, menselijke factoren in de samenleving die op de lange termijn harde randvoorwaarden stellen aan ons overleven.TITELMIERASMark: ’De wereld is altijd in beweging en dat is knap ongemakkelijk. De grote uitdaging van morgen laat zich behalve in windmolens, zonnecellen of minder vlees eten vooral vertalen in durf. In de durf om niet te vluchten of in onze onmacht te duiken, maar om het ongemak in de ogen te kijken en de grote verandering die nodig is te omarmen als onze uitdaging. Zo kunnen wij veel meer dan we denken. Dat vraagt wel om ruimte voor mensen en organisaties om mee te denken en te kiezen en om trots de successen te kunnen vieren.’’De wereld is altijd in beweging en dat is knap ongemakkelijk’FOTOGRAFIE: HEIN VAN DEN HEUVEL67WAARDEMAKERS’ONZE FOCUS LIGT OP EEN DUURZAME EN ECONOMISCHE TOEKOMST VOOR DE AGRI-EN FOODBUSINESS’WAARDEMAKER ANDRÉ JANSEN, ONDERNEMER EN OPRICHTER VAN THE GREEN EASTZAME OOR DE AGRI-EN FOODBUSINESS’ANDRÉ JANSEN IS DE OPRICHTER VAN THE GREEN EAST, EEN TEST- EN KENNISEXPERTISECENTRUM WAAR DIVERSE PARTIJEN INNOVATIEVE ONDERZOEKEN DOEN EN KENNIS BUNDELEN.Als gepokte en gemazelde ondernemer is André Jansen van Maan Group uit Raalte van één ding overtuigd: wil je een innovatie realiseren, dan moet je de versnipperde kennis in de wijde regio bundelen. Daarom richtte hij samen met de familie The Green East op. In dit test en kennisexpertisecentrum vindt een kruisbestuiving plaats tussen onder nemers, onderwijsinstellingen en startups. André Jansen: ’The Green East is als het ware een innovatiehub. Een plek van waaruit samen werkende partijen diverse innovaties ontwikkelen die bijdragen aan een duurzame en economische toekomst voor de agri en foodbusiness in de provincie Overijssel.’André: ’Bij iedere innovatie moet je ervan overtuigd zijn dat het een stukje van de toekomst wordt. Dat het simpelweg moét gebeuren. Dat gevoel had ik acht jaar geleden, toen we bij Maan Engineering de Linerless Coating Line ontwikkelden waarmee we etiketten zonder schutblad kunnen produceren. Dit levert grote voordelen op met betrekking tot de kosten en het milieu. Dat gevoel had ik ook toen we de Growcoon gingen ontwikkelen.’69BIOBASEDNext >